Azoospermi Tedavisi Nedir? Nedenleri, Tanı Yöntemleri ve Çözümleri

Azoospermi Nedir?

Azoospermi, menide hiç sperm hücresi bulunmaması durumudur ve erkek kaynaklı kısırlığın (%10-15) en önemli nedenlerinden biridir. Erkeklerin yaklaşık %1’i, kısırlık sorunu yaşayan erkeklerin ise %10-15’i azoospermiktir.

Azoospermi hastalarında, testislerde sperm üretimi tamamen durmuş olabilir veya üretilen spermler meniye ulaşamayabilir. Bu nedenle doğru tanı koymak ve uygun tedaviyi seçmek büyük önem taşır.

Azoospermi Çeşitleri ve Nedenleri

1. Tıkanıklığa Bağlı Azoospermi (Obstrüktif Azoospermi)

Bu durumda sperm üretimi normaldir, ancak spermler meni kanalına ulaşamaz. Spermlerin tıkanıklık nedeniyle meniye geçememesi durumu %40 oranında görülür.

🔹 Nedenleri:
✅ Doğuştan gelen vas deferens eksikliği (CBAVD) → Kistik fibrozis ile ilişkilidir.
✅ Geçirilmiş enfeksiyonlar ve cinsel yolla bulaşan hastalıklar → Üreme kanallarında yapışıklık oluşturabilir.
✅ Varikosel ve prostat ameliyatları sonrası gelişen tıkanıklıklar
✅ Vazektomi (doğum kontrol amaçlı meni kanalının bağlanması)

2. Tıkanıklık Kaynaklı Olmayan Azoospermi (Non-Obstrüktif Azoospermi – NOA)

Testislerde sperm üretiminin az veya hiç olmaması durumudur. Azoospermi vakalarının %60’ını oluşturur.

🔹 Nedenleri:
✅ Genetik Hastalıklar → Klinefelter Sendromu, Y kromozom mikrodelesyonları
✅ Hormon Eksiklikleri → FSH, LH, Testosteron eksiklikleri
✅ Testis Hasarı ve Kanser Tedavileri → Radyoterapi, kemoterapi veya travma
✅ İnmemiş Testis (Kriptorşidizm) → Testislerin torbaya inmemesi
✅ Çevresel ve Toksik Faktörler → Aşırı sigara, alkol, stres, kimyasallara maruz kalma

Azoospermi Tanı Yöntemleri

1️⃣ Spermiogram (Semen Analizi)

  • En az 2 farklı semen analizi ile menide sperm olup olmadığı değerlendirilir.
  • Hiç sperm bulunmayan hastalar azoospermi olarak kabul edilir.

2️⃣ Hormon Testleri (FSH, LH, Testosteron, Prolaktin, Estradiol)

  • FSH yüksekliği → Testislerde sperm üretiminin bozuk olduğunu gösterebilir.
  • Düşük testosteron seviyesi → Hormonal azoospermiye işaret edebilir.

3️⃣ Genetik Testler

  • Y kromozom mikrodelesyon testi → Genetik azoospermi riskini değerlendirir.
  • Klinefelter sendromu (XXY kromozom anomalisi) testi yapılabilir.

4️⃣ Testis Ultrasonu ve Doppler USG

  • Varikosel, testis kitleleri ve kanal tıkanıklıkları tespit edilir.

5️⃣ Testis Biyopsisi (Mikro TESE – Testiküler Sperm Ekstraksiyonu)

  • Non-obstrüktif azoospermi hastalarında testis dokusunda sperm üretimi olup olmadığını görmek için uygulanır.

Azoospermi Tedavi Yöntemleri

1. Tıkanıklığa Bağlı Azoospermi Tedavisi

✅ Cerrahi Tıkanıklık Açma Operasyonları

  • Tıkanıklık meniye sperm geçişini engelliyorsa, mikrocerrahi ile açılabilir.
  • Vazovazostomi (meni kanalını açma ameliyatı) veya Epididimovazostomi (epididimdeki tıkanıklığı açma ameliyatı) uygulanabilir.

✅ Mikro TESE ile Sperm Alımı

  • Tıkanıklık giderilemiyorsa, sperm doğrudan testisten alınarak tüp bebek tedavisinde kullanılabilir.

2. Non-Obstrüktif Azoospermi Tedavisi

✅ Hormon Tedavisi

  • FSH ve LH düşükse, hormon enjeksiyonlarıyla sperm üretimi uyarılabilir.
  • Testosteron takviyesi bazı hastalarda faydalı olabilir.

✅ Mikro TESE (Mikrodiseksiyon Testiküler Sperm Ekstraksiyonu)

  • Testis dokusundan sperm bulma şansı en yüksek yöntemdir.
  • Genetik ve hormonal desteklerle şans artırılabilir.
  • Mikro TESE ile sperm bulunan hastalarda tüp bebek (ICSI) yöntemi uygulanabilir.

✅ Antioksidan ve Mikrobiyom Destekleri

  • Çinko, selenyum, folik asit, omega-3 takviyeleri sperm üretimini artırabilir.
  • Probiyotikler ve bağırsak mikrobiyom desteği, sperm üretimi üzerinde olumlu etkiler gösterebilir.

✅ Yaşam Tarzı Değişiklikleri

  • Sağlıklı beslenme, sigara ve alkolü bırakma, düzenli egzersiz önemlidir.
  • Aşırı sıcak ortamlardan (sauna, sıcak duş, dizüstü bilgisayar kullanımı) kaçınılmalıdır.

Tüp Bebek ve Yardımcı Üreme Teknikleri

🔹 Mikro TESE + ICSI (Mikroenjeksiyon Yöntemi)

  • Mikro TESE ile bulunan spermler, ICSI yöntemiyle doğrudan yumurtaya enjekte edilir.
  • Başarı oranı %40-60 arasındadır.

🔹 Sperm Donasyonu (Sperm Bağışı)

  • Eğer testislerde hiç sperm üretimi yoksa, donör sperm kullanımı düşünülebilir.

Azoospermi Tedavisinde Başarı Oranları

🎯 Mikro TESE ile sperm bulma oranı → %30-50
🎯 Tıkanıklığa bağlı azoospermi hastalarında sperm elde etme şansı → %90
🎯 ICSI yöntemiyle tüp bebek başarı oranı → %40-60