Erkeklerde Kısırlık Tedavisi: Nedenleri, Tanı Yöntemleri ve Etkili Çözümler

Erkek Kısırlığı Nedir?

Erkek kısırlığı (erkek infertilitesi), bir erkeğin düzenli ve korunmasız cinsel ilişkiye rağmen en az 1 yıl boyunca partnerini doğal yollarla hamile bırakamaması durumudur. Erkek kaynaklı kısırlık vakaları, tüm kısırlık (infertilite) vakalarının yaklaşık %40-50’sini oluşturur.

Kısırlığın altında yatan nedenler sperm üretimi, sperm kalitesi, hormon dengesizlikleri, genetik faktörler, yaşam tarzı ve çevresel etkenlerle ilişkili olabilir.

Erkek Kısırlığının Başlıca Nedenleri

1. Sperm Üretim Problemleri

🔹 Azoospermi: Menide hiç sperm bulunmaması.
🔹 Oligospermi: Sperm sayısının düşük olması.
🔹 Teratospermi: Sperm şekil bozuklukları (morfoloji problemleri).
🔹 Astenospermi: Sperm hareketliliğinin düşük olması.

2. Hormon Dengesizlikleri

🔹 Testosteron düşüklüğü
🔹 Hipotalamus-hipofiz-testis ekseninde bozukluklar

3. Varikosel (Testis Damarlarının Genişlemesi)

🔹 Testislerde kan dolaşımının bozulması sperm kalitesini düşürebilir.

4. Genetik Faktörler

🔹 Klinefelter Sendromu, Y kromozom mikrodelesyonları gibi genetik hastalıklar sperm üretimini etkileyebilir.

5. Enfeksiyonlar ve Mikrobiyom Dengesizliği

🔹 Cinsel yolla bulaşan hastalıklar (Chlamydia, Gonore vb.)
🔹 Prostat veya testis enfeksiyonları
🔹 Üreme mikrobiyomunun bozulması

6. Yaşam Tarzı ve Çevresel Faktörler

🔹 Sigara, alkol ve uyuşturucu kullanımı
🔹 Obezite ve sağlıksız beslenme
🔹 Aşırı stres ve uyku düzensizliği
🔹 Radyasyon, kimyasallar ve toksinlere maruz kalma

Erkek Kısırlığının Tanı Yöntemleri

1. Semen Analizi (Spermiogram Testi)

  • Sperm sayısı, hareketliliği ve morfolojisi değerlendirilir.
  • Normal değerler:
    • Sperm sayısı: ≥15 milyon/ml
    • Hareketlilik (Motilite): ≥%40
    • Morfoloji (Şekil): ≥%4 normal sperm

2. Hormon Testleri

  • FSH, LH, Testosteron, Prolaktin, Estradiol gibi hormon seviyeleri ölçülür.
  • Testis fonksiyonları ve hipofiz bezinin sperm üretimine etkisi değerlendirilir.

3. Genetik Testler

  • Karyotip analizi ve Y kromozom mikrodelesyon testleri genetik faktörleri tespit etmek için yapılır.

4. Testis Biyopsisi ve Mikro TESE

  • Azoospermi hastalarında sperm olup olmadığını anlamak için testislerden doku örneği alınır.
  • Mikro TESE yöntemi ile sperm elde edilerek tüp bebek tedavisi uygulanabilir.

5. Renkli Doppler Ultrasonografi (Varikosel Tanısı İçin)

  • Testis damarlarında genişleme olup olmadığı incelenir.

Erkek Kısırlığında Tedavi Yöntemleri

1. Varikosel Ameliyatı

  • Varikosel (testis damarlarının genişlemesi) nedeniyle sperm üretimi azalmışsa, mikrocerrahi varikoselektomi ameliyatı sperm kalitesini artırabilir.

2. Hormon Tedavisi

  • Testosteron eksikliği veya FSH/LH düşüklüğü varsa, hormon ilaçlarıyla tedavi edilir.

3. Enfeksiyonların Tedavisi

  • Üreme sistemini etkileyen bakteriyel enfeksiyonlar antibiyotiklerle tedavi edilir.

4. Mikrobiyom Destekleyici Tedaviler

  • Bağırsak ve üreme mikrobiyomunu düzenleyen probiyotik ve prebiyotik destekler sperm sağlığını iyileştirebilir.

5. Beslenme ve Yaşam Tarzı Düzenlemeleri

✔ Dengeli ve sağlıklı beslenme (Akdeniz diyeti önerilir).
✔ Sigara, alkol ve uyuşturucudan uzak durmak.
✔ Düzenli egzersiz yapmak ve ideal kiloda kalmak.
✔ Stresi azaltmak ve uyku düzenine dikkat etmek.
✔ Cep telefonu ve dizüstü bilgisayarın testislere yakın kullanılmaması (radyasyon etkisi).

6. Sperm Sayısı ve Kalitesini Artıran Besinler

  • Çinko ve Selenyum: Deniz ürünleri, ceviz, kabak çekirdeği
  • Folik Asit ve B12 Vitamini: Ispanak, kırmızı et, süt ürünleri
  • Omega-3: Somon, ceviz, keten tohumu
  • Antioksidanlar: Yeşil çay, bitter çikolata, nar, kırmızı meyveler

Yardımcı Üreme Teknikleri (Tüp Bebek ve Mikroenjeksiyon – ICSI)

Eğer doğal yollarla gebelik elde edilemiyorsa, yardımcı üreme teknikleri (ART) uygulanabilir:

1. Tüp Bebek (IVF – In Vitro Fertilizasyon)

  • Spermler laboratuvar ortamında yumurta ile döllenir.

2. Mikroenjeksiyon (ICSI – İntrasitoplazmik Sperm Enjeksiyonu)

  • Düşük sperm sayısı veya hareketliliği olan hastalar için mikroenjeksiyon yöntemiyle doğrudan yumurtaya sperm enjekte edilir.

3. Sperm Donasyonu

  • Eğer sperm üretimi tamamen yoksa (non-obstrüktif azoospermi) ve Mikro TESE ile sperm bulunamazsa, donör spermi kullanılarak gebelik elde edilebilir.